Επείγουσα υπονατριαιμία
Τεύχος 35
Μάνου Ελένη
Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Α΄, Γ.Ν. Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη
Η σοβαρή υπονατριαιμία αντανακλά αφενός στην παθοφυσιολογία του κάθε ασθενή και αφετέρου στις θεραπευτικές επιλογές, είτε αυτές αφορούν άμεσα σε διάφορες πράξεις, είτε έμμεσα στις λανθασμένες προσπάθειες ανάταξης της ίδιας της διαταραχής/Ο ρόλος της τονικότητας του ορού στην υπονατριαιμία καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικός αφού η τονικότητα είναι αυτή που ευθύνεται για τα συμπτώματα και τη σοβαρότητα της κλινικής εικόνας και όχι η αριθμητική τιμή των επιπέδων του Na+ στον ορό /Κάθε βαριά υπονατριαιμία δεν αποτελεί επείγουσα κατάσταση, η έννοια του επείγοντος έχει να κάνει με το πόσο γρήγορα έγινε η μείωση του Na+ και κυρίως με το κατά πόσο έχει εγκατασταθεί ή όχι συμπτωματολογία εγκεφαλικού οιδήματος /Ο εγκέφαλος αντιδρά στην εξοίδηση των κυττάρων του αποβάλλοντας ενδογενείς ηλεκτρολύτες και ωσμώλια για να προσαρμοστεί στις συνθήκες χαμηλής τονικότητας /Η θορυβώδης συμπτωματολογία της οξείας υπονατριαιμίας δεν συνοδεύει τη χρόνια μορφή εξαιτίας της πίστωσης χρόνου που δίδεται στον εγκέφαλο για προσαρμογή στο υπονατριαιμικό περιβάλλον /Ο ρυθμός διόρθωσης της υπονατριαιμίας πρέπει να ακολουθεί κανόνες με ανώτερο στόχο τα 10 mEq/L το πρώτο 24ωρο, ενώ σε επείγουσα εικόνα εγκεφαλικού οιδήματος το Na+ ορού μπορεί να αυξηθεί ακόμη και κατά 1-2 mEq/L/ώρα τις πρώτες ώρες, απομακρύνοντας τον ασθενή από μία πιθανή θανατηφόρο εξέλιξη /Η μετεγχειρητική υπονατριαιμία πλήττει περισσότερο τις νεαρές, προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, διαμέσου πιθανού ανασταλτικού ρόλου των οιστρογόνων επί της προσαρμοστικής ικανότητας του εγκεφάλου, προκαλώντας δυνητικά μόνιμες βαριές βλάβες του ΚΝΣ ή ακόμη και θανατηφόρο προσβολή /Ο όρος SIADΗ έχει δώσει τη θέση του στο γενικότερο όρο SIAD, που αναφέρεται στην απρόσφορη αντιδιούρηση και όχι στην ορμόνη εξαιτίας του ότι δεν οφείλεται πάντοτε στα αυξημένα επίπεδα της ADH αλλά και σε μεταβολές σε επίπεδο μεταλλάξεων των υποδοχέων της βαζοπρεσσίνης στο νεφρικό σωληνάριο /Τα διουρητικά που κατά βάση προκαλούν υπονατριαιμία είναι τα θειαζιδικά σε αντίθεση με εκείνα της αγκύλης του Ηenle εξαιτίας διαφοράς στον τρόπο δράσης τους ως προς την παράμετρο της συμπυκνωτικής ικανότητας του νεφρικού μυελού /Η πρόκληση τοκετού και άλλες μαιευτικές επεμβάσεις καθώς και η συχνά διενεργούμενη διουρηθρική προστατεκτομή μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση οξείας υπονατριαιμίας την οποία οι μαιευτήρες και οι ουρολόγοι θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν έγκαιρα τη βαρύτητά της /Οι περισσότερες μορφές υπονατριαιμίας ανήκουν στον τύπο της χρόνιας, ασυμπτωματικής διαταραχής, χωρίς όμως να αποκλείεται η μετάπτωσή τους, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, στην κατηγορία του επείγοντος /Η αντιμετώπιση της οξείας και επείγουσας υπονατριαιμίας χρήζει χορήγησης υπέρτονου διαλύματος NaCl 3%, με ρυθμό από 1 ml έως και 2-3 ml διαλύματος/kgΒΣ/ώρα, ενώ σε εμφάνιση σπασμών απαιτείται και αντιεπιληπτική αγωγή.